Można śmiało powiedzieć, że stopa jest jednym z najbardziej złożonych „organów” naszego ciała. Wynika to z pełnionych funkcji, które łączą elementy mobilności oraz stabilności. Stopa stanowi fundament, który wspiera nasze ciało i jest motorem napędowym dla naszej lokomocji.
W przypadku pacjentów neurologicznych bardzo często dochodzi do zaburzenia funkcji stopy na każdej płaszczyźnie – sensorycznej, mięśniowej czy więzadłowo-kostnej. To z kolei przekłada się na pogorszenie takich aktywności, jak wstawanie, stanie czy lokomocja. Stopa jest w tym kontekście bardzo ważnym elementem terapii, a zrozumienie jej funkcji i budowy ułatwia przyjęcie odpowiedniej strategii terapeutycznej.
McKeon i współautorzy stworzyli ciekawą propozycję spojrzenia na stopę przedstawiając Foot Core System. Koncepcja nawiązuje do bardzo popularnego terminu „core” ( z ang. ‘środek/centrum/rdzeń’), odnoszącego się do tułowia. W ich opinii „core” stopy składa się z trzech komponentów: nerwowego, aktywnego oraz pasywnego.
Podsystem pasywny
W jego skład wchodzą kości, więzadła oraz powięź podeszwowa. Budują one cztery łuki stopy: przyśrodkowy, boczny oraz poprzeczny przedni i tylny. Należy je traktować jako funkcjonalną całość. McKenzie opisuje je jako półkopułę odpowiedzialną za elastyczne dostosowywanie się do zmian obciążenia podczas czynności dynamicznych.
Podsystem aktywny
Budują go mięśnie oraz ścięgna przyczepiające się do kości. Wyróżniamy w nim system stabilizatorów lokalnych (mięśnie krótkie/wewnętrzne) do których zalicza się krótkie mięśnie stopy ułożone w czterech warstwach. Ich funkcja związana jest głównie z podtrzymywaniem i regulacją pracy łuków oraz zapewnianiem informacji proprioceptywnej. Drugi system tworzą mięśnie działające globalnie (mięśnie długie/zewnętrzne) mające swój początek na podudziu, przebiegające przez staw skokowy i przyczepiające się do stopy.Ich zadaniem jest generowanie siły niezbędnej dla ruchu ale również wzmacnianie struktur pasywnych poprzez swoje ścięgna.
Podsystem nerwowy
Do tego podsystemu zalicza się receptory znajdujące się w skórze, powięzi, więzadłach, torebkach stawowych, mięśniach czy ścięgnach. Zapewnienie odpowiedniego przepływu informacji sensorycznej jest kluczowe dla takich funkcji jak lokomocja czy też równowaga.
W kolejnych wpisach opiszę poszczególne składowe podsystemów.
Bibliografia:
1. McKeon PO, Hertel J, Bramble D, Davis I. The foot core system: a new paradigm for understanding intrinsic foot muscle function. British Journal of Sports Medicine. 2015;49:290.