Ostatni artykuł był wprowadzeniem do koncepcji Foot Core System, która obejmuje trzy podsystemy: nerwowy, aktywny i pasywny. W dzisiejszym poście skupimy się na jednym z elementów podsystemu nerwowego – receptorach skórnych stopy.
Stopa to jedyna część ciała, która w pozycji stojącej ma stały kontakt z podłożem. Gdy próbujemy przejść boso przez płytki strumień, to właśnie stopami oceniamy temperaturę wody i stabilność kamieni, po których stąpamy. Nasze ciało naciska na stopy, a centralny układ nerwowy (CUN) odbiera dzięki temu informacje o jego położeniu i wszelkich odchyleniach. Gdy staniemy z zamkniętymi oczami i ktoś delikatnie poruszy naszym ciałem, stopy zareagują automatycznie pozwalając nam na utrzymanie równowagi. Bez właściwego dopływu informacji z receptorów te podstawowe reakcje równoważne nie mogłyby działać prawidłowo.
Podeszwa stopy działa jak stacja wywiadowcza zespołu agentów, pracujących na zlecenie swojego przełożonego – CUN. W tym zespole są tacy, którzy przesyłają dane błyskawicznie, umożliwiając szybką reakcję, oraz tacy, którzy zbierają informacje wolniej, ale dostarczają bardziej szczegółowego obrazu sytuacji.
Do tych „agentów” należą receptory skórne podeszwowe: FA I, FA II, SA I i SA II, znane także jako Meissner, Pacini, Merkel i Ruffini. Każdy z nich działa na określonym obszarze stopy, choć ich pola działania mogą się częściowo pokrywać.
Najwięcej pracy ma agent Meissner (FA – szybko adaptujące się receptory), zlokalizowany głównie w bocznej części stopy i pod opuszkami palców. Specjalizuje się w wykrywaniu dynamicznych zmian nacisku – reaguje szybko i przekazuje te dane dalej, odgrywając kluczową rolę w kontroli równowagi. Dlatego najczęściej można go znaleźć w „strategicznych” rejonach – na przedniej i bocznej części stopy.
Agent Merkel (SA – wolno adaptujące) preferuje okolice palców. Jego zadaniem jest odbieranie informacji o statycznym nacisku, co pozwala na ocenę pozycji ciała i jego obciążenia. Choć działa wolniej, jego obserwacje są precyzyjne i stabilne w czasie.
Z kolei agent Ruffini interesuje się rozciąganiem skóry oraz powięzi. Również przekazuje informacje w sposób powolny, ale jego dane są nieocenione przy ocenie napięć i wydłużeń struktur miękkich stopy.
Wszystkie te zaszyfrowane informacje trafiają do CUN, który – po ich przetworzeniu – otrzymuje pełny obraz ustawienia ciała w przestrzeni. Sygnały z podeszwy powstają w wyniku ciągle zmieniającego się rozkładu nacisku między różnymi obszarami jednej stopy lub pomiędzy obiema stopami. Zmiany te informują o zakresie kontaktu z podłożem i mogą sygnalizować konieczność korekty postawy.
Jak widać, informacje zbierane przez „służby wywiadowcze” stopy są fundamentem prawidłowej lokomocji i efektywnych reakcji równoważnych.
Bibliografia:
- Strzalkowski NDJ, Peters RM, Inglis JT, Bent LR. Cutaneous afferent innervation of the human foot sole: what can we learn from single-unit recordings?. Journal of Neurophysiology. 2018;1:120(3):1233-1246.
- Viseux FJF. The sensory role of the foot: Review and update on clinical perspectives. Clinical Neurophysiology. 2020;50:55-68.