Można śmiało powiedzieć, że stopa jest jednym z najbardziej złożonych „organów” ludzkiego ciała. Wynika to z jej funkcji, które łączą w sobie elementy mobilności i stabilności. Stopa stanowi fundament wspierający całe ciało i jest głównym motorem napędowym naszej lokomocji.
U pacjentów neurologicznych bardzo często dochodzi do zaburzenia funkcji stopy na różnych poziomach – sensorycznym, mięśniowym oraz więzadłowo-kostnym. Skutkuje to pogorszeniem takich aktywności jak wstawanie, stanie czy chód. W tym kontekście stopa staje się niezwykle istotnym elementem terapii, a zrozumienie jej budowy i funkcji ułatwia opracowanie odpowiedniej strategii terapeutycznej.
McKeon i wsp. (2015) zaproponowali interesujące podejście do analizy funkcji stopy, przedstawiając koncepcję tzw. Foot Core System. Nawiązuje ona do popularnego pojęcia „core” (z ang. ‘rdzeń’, ‘centrum’), odnoszącego się zwykle do tułowia. W ich ujęciu „core” stopy składa się z trzech komponentów: nerwowego, aktywnego oraz pasywnego.
Podsystem pasywny
W jego skład wchodzą kości, więzadła oraz powięź podeszwowa. Struktury te tworzą trzy łuki stopy: przyśrodkowy, boczny oraz poprzeczny. Należy je postrzegać jako funkcjonalną całość. McKenzie opisuje je jako półkopułę, której zadaniem jest elastyczne dostosowywanie się do zmieniającego się obciążenia podczas aktywności dynamicznych.
Podsystem aktywny
Na aktywny podsystem składają się mięśnie oraz ścięgna przyczepiające się do kości stopy. Wyróżniamy w nim dwa układy: system stabilizatorów lokalnych (mięśnie krótkie, wewnętrzne) oraz system stabilizatorów globalnych (mięśnie długie, zewnętrzne).
Do stabilizatorów lokalnych zaliczamy krótkie mięśnie stopy, ułożone w czterech warstwach. Ich główną rolą jest podtrzymywanie i regulacja pracy łuków stopy oraz dostarczanie informacji proprioceptywnej.
Z kolei system globalny tworzą mięśnie długie, rozpoczynające się na podudziu, przebiegające przez staw skokowy i przyczepiające się do kości stopy. Odpowiadają one za generowanie siły niezbędnej do ruchu, a poprzez swoje ścięgna wspomagają również stabilizację struktur pasywnych.
Podsystem nerwowy
Do tego podsystemu zaliczają się receptory zlokalizowane w skórze, powięzi, więzadłach, torebkach stawowych, mięśniach oraz ścięgnach. Utrzymanie prawidłowego przepływu informacji sensorycznej jest kluczowe dla funkcji takich jak lokomocja czy utrzymanie równowagi.
Bibliografia:
1. McKeon PO, Hertel J, Bramble D, Davis I. The foot core system: a new paradigm for understanding intrinsic foot muscle function. British Journal of Sports Medicine. 2015;49:290.